Πολλές είναι οι οδηγίες που έχουν δοθεί κατά καιρούς για τους κατοίκους εξωτερικού με αποτέλεσμα να μην γίνεται κατανοητό τι πρέπει να κάνει ένας φορολογούμενος που έχει εγκατασταθεί σε χώρα του εξωτερικού. Θα προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε κάποια βασικά κομμάτια του Νόμου 4172/2013 αλλά και οδηγιών που αφορούν κάτοικους εξωτερικού. Οι αποφάσεις πάνω στις οποίες θα αναφερθούμε είναι :
ΠΟΛ.1136/10-6-13, ΠΟΛ.1228/15-10-14, ΠΟΛ.1260/22-1-14, ΠΟΛ.1058/28-3-2015 ΚΑΙ Η ΠΙΟ ΠΡΟΣΦΑΤΗ ΠΟΛ.1058/2015 η οποία αναφέρει συγκεκριμένες οδηγίες για την χρήση του 2014
Παρακάτω θα αναλύσουμε τις πιο σημαντικές έννοιες που απασχολούν τους κατοίκους εξωτερικού:
1.Φορολογική Κατοικία και συνήθης διαμονή: Αυτή η έννοια ακούγεται απλή αλλά κρύβει πολλές δυσκολίες και παγίδες. Σύμφωνα με την Ελληνική Νομοθεσία η φορολογική κατοικία συνδέεται με συμφέροντα τα οποία είναι α) Οικογενειακά β) Επαγγελματικά γ) Κοινωνικά. Επομένως θεωρείται κάποιος φορολογικός κάτοικος Ελλάδος όταν έχει τέτοιου είδους συμφέροντα στην Ελλάδα όπως
Επαγγελματικα-Οικονομικά : i) Συμμετοχή σε Ο.Ε ή σε Ε.Ε άνω του 25% ii) Συμμετοχή σε Α.Ε Ε.Π.Ε άνω του 5% iii) Εισόδημα στην Ελλάδα που υπερβαίνει το 30% του παγκόσμιου εισοδήματος σε ετήσια βάση ή υπερβαίνει το ποσό των 45.000 ευρώ iv) Αξία περιουσιακών στοιχείων στην Ελλάδα (από τα οποία προκύπτει εισόδημα)
Εξαιτίας της Οικονομικής κρίσης έχει αυξηθεί το ποσοστό των Ελλήνων πολιτών που μεταφέρει τα οικονομικά του αλλά και κοινωνικά του συμφέροντα σε χώρες του εξωτερικού.Εδώ αντιμετωπίζει την πρώτη μεγάλη δυσκολία που έχει να κάνει με την μεταφορά της Φορολογικής του Κατοικίας στην χώρα του εξωτερικού που έχει εγκατασταθεί. Για να γίνει τό πρέπει ο φορολογούμενος Έλληνας πολίτης να αποδείξει με δικαιολογητικά που ορίζονται στις αποφάσεις που αναφέραμε παραπάνω ότι βρίσκεται για το διάστημα των 183 ημερών(συνήθη διαμονή) στη χώρα του εξωτερικού.
Εδώ έχουμε 2 λόγους που καθιστά δύσκολη την διαδικασία αλλαγής της φορολογικής κατοικίας
1)Για τον φορολογούμενο να αποδείξει με δύσκολη γραφειοκρατία ότι πλέονν έχει μεταφέρει τα επαγγελματικά και κοινωνικο-οικογενειακά του συμφέροντα στην χώρα του εξωτερικού. Αυτή η διαδικασία δυστυχώς είναι χρονοβόρα και δυσνόητη και τις περισσότερες φορές κοστίζει και κάποιο σημαντικό ποσό χρημάτων για να ολοκληρωθεί.
2)Για το κράτος να πειστεί και να αποδεχτεί ότι τέτοιου είδους μετακομίσεις – μεταφορές, είναι πραγματικές και δεν έχουν σκοπό την φοροδιαφυγή.
Μάλιστα με τον (Ν.3943/31-03-2013 άρθρο 12 παρ. 6 α) αν ο υπόχρεος σε δήλωση μεταφέρει την κατοικία ή τη συνήθη διαμονή του εκτός Ελλάδας και υπαγόταν σε φόρο για το παγκόσμιο εισόδημά του τα τελευταία πέντε έτη πριν από τη δήλωση της μεταβολής της κατοικίας ή της συνήθους διαμονής του εφόσον
αα)μεταβάλλει την κατοικία του ή τη συνήθη διαμονή του με μεταφορά της σε κράτος στο οποίο το εισόδημα του υπόκειται σε προνομιακό φορολογικό καθεστώς,(το οποίο υπάρχει όταν το εισόδημα δεν υπόκειται σε φορολογία ή εάν υπόκειται δεν φορολογείται εν τοις πράγμασι, ή υπόκειται σε φόρο επι των κερδών ή των εισοδημάτωνή του κεφαλαίου, ο οποίος είναι ίσος ή κατώτερος με το 50% του φορολογικού συντελεστή που θα οφειλόταν σύμφωνα με τις διατάξεις της ελληνικής φορολογικής νομοθεσίας.)και
ββ)διαθέτει σημαντικά οικονομικά συμφέροντα στην Ελλάδα
θεωρείται ότι υπόκειται σε φόρο στην Ελλάδα, για το παγκόσμιο εισόδημά του για χρονικό διάστημα πέντε ετών, που αρχίζει από την υποβολή της δήλωσης μεταβολής της κατοικίας ή της συνήθους διαμονής του.
Ένα φυσικό πρόσωπο μπορεί να έχει μόνο μία Φορολογική κατοικία παγκοσμίως.
Με την φορολογική κατοικία επίσης συνδέονται άμεσα οι έννοιες :
2.Συνεργάσιμα είναι τα κράτη με τα οποία η Ελλάδα έχει συναψει Σ.Α.Δ.Φ (σύμβαση αποφυγής διπλής φορολογίας) με αποτέλεσμα ο κατοικος εξωτερικού να φορολογείται τα εισοδήματά μόνο στη χώρα από την οποία προέρχονται.
3.Μη συνεργάσιμα κράτη είναι αυτά με τα οποία η Ελλάδα δεν έχει συνάψει Συμβάσεις και επομένως ο φορολογούμενος θεωρείται κάτοικος Ελλάδας και θα φορολογηθεί στην Ελλάδα το παγκόσμιο εισόδημά του ή και στην μη συνεργάσιμη χώρα επίσης ανάλογα με το καθεστώς της κάθε χώρας.
4.Παγκόσμιο Εισόδημα: Το παγκόσμιο εισόδημα αναφέρεται στο ατομικό εισόδημα και όχι στο οικογενειακό. Όταν λέμε παγκόσμιο εισόδημα αναφερόμαστε στο κάθε είδους εισόδημα που έχει ένας φορολογούμενος σε χώρα του εξωτερικού αλλά και σε οποιαδήποτε άλλη χώρα. Είναι εύκολο να καταλάβουμε πως ο πιο σημαντικός λόγος για να έναν φορολογούμενο να δηλώσει σωστά την φορολογική του κατοικία είναι η φορολόγηση του Παγκοσμίου εισοδήματος.
Δηλαδή για να το εξηγήσουμε καλύτερα με παράδειγμα , εάν ένας φορολογούμενος κατοικεί σε μια χώρα στο εξωτερικό και η Ελλάδα έχει συνάψει Σύμβαση Αποφυγής Διπλής Φορολογίας με αυτή δηλαδή (συνεργάσιμο κράτος)και δεν έχει κάνει την μεταφορά της φορολογικής του κατοικίας στη χώρα του εξωτερικού (183 ημέρες κτλπ) θα φορολογηθεί για το Παγκόσμιο Εισόδημά του σίγουρα στην Ελλάδα αλλά και στην χώρα του εξωτερικού που βρίσκεται, πράγμα ασύμφορο. Αυτό και μόνο καθιστά πολύ σημαντικό τον χειρισμό της μεταφοράς φορολογικής κατοικίας.
5.Φορολογία Εισοδήματος Κατοίκων Εξωτερικού:Εφόσον ολοκληρωθεί η διαδικασία και ο φορολογούμενος έχει μεταφερθεί στο μητρώο της Δου Κατοίκων εξωτερικού δεν θα φορολογηθεί στην Ελλάδα για το παγκόσμιο Εισόδημά του.
- Πότε οι κάτοικοι εξωτερικού είναι υπόχρεοι Φορολογικής Δήλωσης στην Ελλάδα:
Μόνο όταν αποκτούν Πραγματικό Εισόδημα στην Ελλάδα φορολογούμενο με οποιονδήποτε τρόπο (βάσει κλίμακας ή αυτοτελώς φορολογούμενα) ή απαλλασόμενα. Αυτά μπορεί να είναι μισθοί, συντάξεις ή ακόμη και τόκους καταθέσεων σε τράπεζες της Ελλάδας. Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι έστω και ένα (1) ευρώ τόκοι να υπάρχουν στο σύστημα υποβολής δήλωσης αυτομάτως υπάρχει υποχρέωση υποβολής και το πιο σημαντικό είναι ότι ενεργοποιούνται και τα τεκμήρια διαβίωσης στην Ελλάδα.
- Πότε οι κάτοικοι Εξωτερικού ΔΕΝ υποχρεούνται σε υποβολή Δήλωσης στην Ελλάδα:
Όταν ο κάτοικος εξωτερικού ΔΕΝ αποκτά πραγματικό εισόδημα στην Ελλάδα δεν υποχρεούται να υποβάλλει δήλωση ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΑ εάν διαθέτει μία δευτερεύουσα κατοικία ή ένα επιβατικό αυτοκίνητο στην Ελλάδα ή και ακόμη όταν προβαίνει σε αγορά ακινήτου ή αυτοκινήτου. Στην περίπτωση αυτή δεν εφαρμόζονται σε αυτόν τα τεκμήρια διαβίωσης και αγοράς περιουσιακών στοιχείων (πόθεν έσχες) ΠΟΛ 1067/2015
Κάτοικος εξωτερικού μπορεί να μεταφέρει χρηματικά ποσά στην Ελλάδα χωρίς να ελεχθεί το Πόθεν Έσχες οποιαδήποτε στιγμή.
Επομένως συνοψίζοντας, κάτοικος εξωτερικού υποβάλλει μία φορολογική δήλωση για το Παγκόσμιο εισόδημά του στη Χώρα του εξωτερικού που είναι φορολογικός κάτοικος και μία στην Ελλάδα μόνο όταν υπάρχει πραγματικό εισόδημα με τον τρόπο που αναφέρθηκε παραπάνω
ΠΡΟΣΟΧΗ: Θέλει πολύ μεγάλη προσοχή στην Διπλή Φορολόγηση. Αυτό σημαίνει ότι ο κάτοικος εξωτερικού ΔΕΝ θα πρέπει να παραλείψει να εκπέσει τυχόν φόρο που προκύπτει στην Ελλάδα. Θα πρέπει να υποβάλλει όμως τα ανάλογα δικαιολογητικά (ΠΟΛ 1026/2014)
6.Προθεσμία υποβολής Φορολογικής δήλωσης
ΠΡΟΣΟΧΗ: Οι κάτοικοι εξωτερικού υποβάλλουν Φορολογικές Δηλώσεις Εισοδήματος όταν όπως είπαμε έχουν Πραγματικό εισόδημα στην Ελλάδα μέχρι 31/12 του έτους και όχι μαζί με τους υπόλοιπους στις 30 Ιούνιου ΠΟΛ 1058/28-03-2015
Επίσης σε περίπτωση απόρριψης του φορολογούμενου ως κάτοικος Εξωτερικού επειδή θα πρέπει να υποβάλλει Δήλωση ως κάτοικος Ελλάδας για το παγκόσμιο εισόδημα του μπορεί να το κάνει μέχρι τέλους του έτους χωρίς πρόστιμο , εμπρόθεσμα εφόσον όμως έχει προσκομίσει τα απαραίτητα διακιολογητικά εμπροθέσμως ΠΟΛ 1058/28-03-2015
ΠΟΛ 1058/28-03-2015
Η συγκεκριμένη απόφαση περιλαμβάνει οδηγίες για την διαδικασία εγγραφής των Κατοίκων Εξωτερικού στην Αρμόδια ΔΟΥ Κατοίκων Εξωτερικού για την φορολογική χρήση του 2014 και είναι συνέχεια της
ΠΟΛ .1177/14-07-2014
Έτσι λοιπόν τα φυσικά πρόσωπα που δεν θεωρούνται φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδας, κατά τις διατάξεις της Ελληνικής φορολογικής νομοθεσίας, οφείλουν να υποβάλλουν, το αργότερο έως την τελευταία εργάσιμη ημέρα του πρώτου δεκαημέρου του μηνός Μαρτίου του φορολογικού έτους που ακολουθεί το φορολογικό έτος αναχώρησης (να σημειωθεί ότι για την χρήση του 2014 δόθηκε παράταση έως τις 10 Μαίου 2015), στο Τμήμα ή Γραφείο Συμμόρφωσης και Σχέσεων με τους Φορολογούμενους της ΔΟΥ όπου είναι υπόχρεοι υποβολής δήλωσης φορολογίας εισοδήματος ως φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδας:
Αίτηση έντυπο Μ0 με συννημένα έντυπα Μ1 και Μ7 συμπληρωμένα, όπως ορίζουν οι κείμενες διατάξεις , καθώς και έγγραφη δήλωση με βεβαιωμένο το γνησιο της υπογραφής τους για τον ορισμό του φορολογικού εκπροσώπου τους στην Ελλάδα. Παράλληλα εφόσον διαθέτουν , συνυποβάλλουν και τα σχετικά δικαιολογητικά που ορίστηκαν σε αντίστοιχες ΠΟΛ. Εάν δεν τα έχουν για την χρήση του 2014 μπορούν να τα υποβάλλουν μέχρι αρχές Σεπτεμβρίου.
Τα δικαιολογητικά που πρέπει να προσκομιστούν είναι :
- Βεβαίωση φορολογικής κατοικίας από την αρμόδια φορολογική αρχή του κράτους όπου δηλώνουν φορολογικοί κάτοικοι, από την οποία να προκύπτει ότι είναι φορολογικοί κάτοικοι αυτού του κράτους (183 ημέρες).
Εάν οι φορολογούμενοι έχουν εγκατασταθεί σε κράτος με το οποίο υφίσταται ΣΑΔΦΕ και εφόσον αποκτούν εισόδημα στη χώρα μας, μπορούν να προσκομίσουν, αντί της βεβαίωσης την προβλεπόμενη Αίτηση για την εφαρμογή της ΣΑΔΦΕ όπου είναι ενσωματωμένο το πιστοποιητικό φορολογικής κατοικίας (δίγλωσσα έντυπα) ή
- αντίγραφο της εκκαθάρισης, αντίγραφο της σχετικής δήλωσης φορολογίας εισοδήματός τους
- ελλείψει εκκαθάρισης, αντίγραφο της σχετικής δήλωσης φορολογίας εισοδήματός τους.
Σε περίπτωση που δεν είναι δυνατή η προσκόμιση (δεν χορηγούνται) κάποιων από τα ανωτέρω δικαιολογητικά από την αρμόδια φορολογική αρχή, τότε απαιτείται βεβαίωση από οποιαδήποτε άλλη δημόσια ή δημοτική ή άλλη αναγνωρισμένη αρχή με την οποία θα αποδεικνύεται ο ισχυρός δεσμός (κέντρο ζωτικών συμφερόντων) του φυσικού προσώπου με το άλλο κράτος.
Για την γνησιότητα των αλλοδαπών δημοσίων εγγράφων, τα οποία έχουν συνταχθεί στο έδαφος του αλλοδαπού κράτους, συμφωνα με τα προβλεπόμενα από τη Σύμβαση της Χάγης (Apostille) ή κατά τα διεθνή νόμιμα (προξενική διαδικασία), εφαρμόζονται οι οδηγίες της Δ/νσης Οργάνωσης
Επίσης για τα προβλεπόμενα έγγραφα απαιτείται επίσημη μετάφραση στην Ελληνική γλώσσα
Εξαίρεση για τα πιστοποιητικά φορολογικής κατοικίας που εκδίδουν οι φορολογικές αρχές των ΗΠΑ και της Τουρκίας, στο πλαίσιο των ΣΑΔΦΕ που έχουν συναφθεί με την χώρα μας.
Πως ενημερώνεται ο Φορολογούμενος για την αίτηση του και τι πρέπει να κάνει σε περίπτωση απόρριψης
- Εάν η υποβολή των εντύπων (Μ0,Μ1,Μ7) και η προσκόμιση προβλεπόμενων διακαιολογητικών, γίνει εμπροθέσμως, αλλά παρόλα αυτά θεωρείται φορολογικός κάτοικος Ελλάδας κατά τις διατάξεις της εσωτερικής μας νομοθεσίας (άρθρο 4 Ν.4172/2013), ενημερώνεται από το Τμήμα ή Γραφείο Συμμόρφωσης & Σχέσεων με τους Φρολογούμενους ότι το αίτημά του για μεταφορά της φορολογικής κατοικίας του απορρίπτεται και η αίτηση με τα συννημένα έντυπα και δικαιολογητικά τίθενται στο φάκελό του. Επομένως εφόσον παραμένει φορολογικός κάτοικος Ελλάδας υποχρεούται να υποβάλλει δήλωση φορολογίας εισοδήματος για το παγκόσμιο εισόδημά του το αργότερο μέχρι 31/12 χωρίς την επιβολή προστίμου εκπρόθεσμης δήλωσης.
- Εάν η υποβολή των εντύπων (Μ0,Μ1,Μ7) και η προσκόμιση των προβλεπόμενων δικαιολογητικών, γίνει εμπροθέσμως, και θεωρείται φορολογικός κάτοικος εξωτερικού, τα εν λόγω έντυπα προωθούνται, μαζί με την έγγραφη δήλωση για τον ορισμό φορολογικού εκπροσώπου και τη σχετική έγκρισ, στο Τμήμα ή Γραφείο Διοικητικής & Μηχανογραφικής Υποστήριξης της Δου, προκειμένου να καταχωρισθούν στο υποσύστημα Μητρώουοι σχετικές μεταβολές.
- Εάν η υποβολή των εντύπων(Μ0,Μ1,Μ7) και η προσκόμιση των προβλεπόμενων δικαιολογητικών, γίνει εκπροθέσμως, υποχρεούνται να υποβάλλουν δήλωση φορολογίας εισοδήματος, κατόπιν κρίσης της Δου , ως φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδας ή εφόσον είναι υπόχρεοι ως φορολογικοί κάτοικοι εξωτερικού, η οποία θεωρείται εκπρόθεσμη από την, κατά περίπτωση, καταλητική ημερομηνία υποβολής των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος και επισύρει την επιβολή προστίμου.
- Όσοι φορολογούμενοι υποβάλλουν τα έτυπα (Μ0,Μ1,Μ7) και δεν προσκομίσουν τα δικαιολογητικά, υποχρεούνται να υποβάλλουν δήλωση φορολογίας εισοδήματος ως φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδας (παγκόσμιο εισόδημα), η οποία θεωρείται εκπρόθεσμη από την καταληκτική ημερομηνία υποβολής των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος και επισύρει την επιβολή προστίμου.
- Η αρμόδια Δου υποχρεούται να αποφανθεί σχετικά με τη φορολογική κατοικία των προαναφερθέντων φυσικών προσώπων, εντός δύο μηνών από την ημερομηνία υποβολής των διακαιολογητικών
Από το φορολογικό έτος 2014 έπαψε να ισχύει η υποχρέωση να πιστοποιούν κάθε φορολογικό έτος οι κάτοικοι εξωτερικού ότι έχουν τις προϋποθέσεις να συνεχίζουν να θεωρούνται ως φορολογικοί κάτοικοι εξωτερικού προσκομίζοντας τα απαραίτητα πιστοποιητικά.